نقش گرافیک در طراحی صفحات وب

برخلاف درک رایج از گرافیک، این هنر جزو هنرهای اصیل و نه صرفا مدرن است. رویکرد گرافیکی به تصاویر از سفالینه‌های شوش و سیلک تا نگارگری کتاب‌های خطی در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای داشته است.
طراحی نماد، تصویرسازی، صفحه آرایی و خطاطی (تایپوگرافی) هم در آثار هزاران سال پیش دیده می‌شود و هم در مدرن‌ترین آثار امروزی.
آنچه باعث شده این رویکرد طراحی همچنان زنده بماند، انعطاف پذیری آن نسبت به تغییرات و پیشرفت‌های جوامع است. مثلا با اختراع چاپ، هنر نگارگری جایگاه خود را به صفحه آرایی و تصویرسازی داده است و حالا امروز، پدیده اینترنت اتفاقی به همان اهمیت اختراع خط یا چاپ است و در این عرصه نیز گرافیک حرف آخر را می‌زند.
با پیشرفت جوامع، استفاده عوام مردم از اینترنت روز به روز افزایش یافته است و اکنون به یکی از قدرتمندترین و پرمخاطب‌ترین رسانه‌ها تبدیل شده است و برگ برنده این رسانه در این نکته است که بخش اعظمی از مخاطبان، خود نیز تولیدکننده محتوا هستند. به طوری که روزانه بیش از هفت میلیون صفحه به اینترنت اضافه می‌شود.
اگر به یاد آوریم که نحوه نمایش محتوا در وب غالبا به صورت متن و تصویر است، جایگاه و حوزه تاثیر گرافیک را در این عرصه می‌توانیم درک کنیم. مسلما نمی‌توانیم انکار کنیم که این گرافیک است که نهایتا میزان تاثیر و جذب مخاطب را تعیین می‌کند.
البته گرافیک فقط نقش تزئینی و جانبی در این زمینه ندارد. گرافیک صفحات وب در مرحله اول باید سهولت دسترسی و نظم‌دهی به محتوا را تضمین کند و بعد به جنبه‌های تزئینی بپردازد. نوع و سایز فونت‌ها، رنگ‌ها، نحوه چینش محتوا و طراحی علائم باید با در نظر گرفتن محدودیت‌های برنامه نویسی و در راستای هدف اصلی وبسایت قرار بگیرند.
اما از آنجایی که طراحی وب نیاز به دانستن زبان‌های برنامه نویسی دارد، کمتر اتفاق می‌افتد که یک گرافیست این کار را انجام دهد. گرافیست‌ها اغلب از دیزاین به شیوه کدنویسی رویگردانند و در مقابل مهندسان کامپیوتر و برنامه نویسان وب، بدون توجه به اهمیت موضوع، خود طراحی صفحات را به عهده می‌گیرند. از آنجایی که حوزه کاری و دغدغه مهندسان شیوه‌های برنامه نویسی و استفاده از پایگاه‌های داده است، اکثر وبسایت‌های طراحی شده از لحاظ سیستم برنامه نویسی در سطح قابل قبول، اما از نظر استانداردسازی نحوه نمایش محتوا و طراحی گرافیک در حد بسیار ضعیفی قرار دارند. از طرفی، سایت‌های طراحی شده توسط گرافیست‌ها (هر چند محدود) عاری از نکات کلیدی و کاربردی در حوزه برنامه نویسی هستند و غالبا حجم زیادی برای دانلود می‌گیرند.
برای مثال در چند سال اخیر و با گسترش روزافزون وبسایت‌های دولتی، شاهد سطح گرافیکی بسیار پایینی در اکثر اینگونه وبسایتها هستیم. این به خاطر آن است که مسئولان معمولا طراحی و راه اندازی وبسایت را به مهندسان متخصص حوزه برنامه نویسی وب می‌سپارند و از اهمیت گرافیک سایت و طراحی وب غافل می‌مانند. به طوری که بسیاری از کاربران اینترنت هنگام مراجعه به اینگونه وبسایتها دچار نوعی تشویش بصری می شوند.
راه اندازی سایت به طور کلی به دو حوزه کاملا متفاوت تقسیم می‌شود: طراحی استاتیک و برنامه نویسی داینامیک. طراحی استاتیک شامل طراحی گرافیک سایت، لی‌آوت، تعیین رنگها، فونتها و یونیفرم تمام صفحات می‌باشد که تماما باید تحت زبان برنامه نویسی HTML و CSS اجرا شود. معمولا پیش طرح سایت در نرم فزاری مثل فتوشاپ به طور کامل طراحی، و بعد تحت کدهای استاتیک و با استفاده از تصاویر و انیمیشنهای فلش اجرا می شود. حوزه دوم مربوط به برنامه نویسی داینامیک سایت می‌شود. می‌توان گفت برنامه نویسی داینامیک، مربوط به پشت صحنه سایت می‌شود و مربوط به دریافت یا ارسال اطلاعات از پایگاه های داده می باشد. به عنوان مثال سیستم های مدیریت محتوا (CMS) سیستمهای داینامیکی هستند که کاربر می تواند با استفاده از آنها به راحتی وبسایت خود را به روز کند.
در طراحی حرفه‌ای یک وبسایت، باید طراحی استاتیک سایت به عهده گرافیستی قرار بگیرد که به کدهای استاتیک و محدویت‌های آنها کاملا مسلط باشد و نیز به استانداردهای رایج در طراحی وب و شیوه ها و سبک‌های نوین آشنایی داشته باشد. در مرحله بعد، یک برنامه نویس داینامیک می‌تواند محتوای سایت را از پایگاه‌های داده به قالب استاتیک سایت انتقال دهد.
به عنوان مثال به مقایسه وبسایت های دو دانشگاه تربیت معلم سبزوار و دانشگاه هاروارد می‌پردازم. با یک نگاه کلی به تقسیم فضاها و لی آوت وبسایت هاروارد متوجه انسجام و ترکیب بندی و انتخاب رنگ صحیح آن می‌شویم. عناوین خبری به همراه تصاویرشان اسلاید می‌شوند تا از شلوغی صفحه کاسته شود و همچنین به راحتی می‌توانیم از منوی بالای سایت به سه بخش مجزای اداری، آموزشی و معرفی دانشگاه دست پیدا کنیم. در مرکز وبسایت تصویر نسبتا بزرگی از یکی از نماهای دانشگاه دیده می‌شود که با تیتر و توضیحات مناسبی کنار آن همراه است. حجم این تصویر نزدیک بیست کیلوبایت است و ضمنا ساختار کدنویسی استاتیک آن بر مبنای CSS است که سرعت بارگزاری را بسیار کمتر می‌کند.
ساختار وبسایت دانشگاه تربیت معلم سبزوار، سه ستونی با یک هدر است که جزو سنتی‌ترین ساختارهای طراحی است. گزینه‌های منوی سمت راست بی‌هیچ ترتیب خاصی زیر هم چیده شده‌اند و در نهایت به دو لینک به سایت‌های خارجی رسیده‌اند. ستون سمت چپ کاملا بلااستفاده مانده و فقط تعداد بازدید در آن درج شده است. در ستون میانی نیز ابتدا یک لینک درشت بدون تصویر به خبر یک همایش گذاشته شده که حتی رنگ آن نیز رنگ پیش فرض است. بخش آخرین اخبار دانشگاه بدون تاریخ و تصویر است و بخشی تحت عنوان سایر زیر آن قرار دارد که جایگاه آن در نقشه سایت معلوم نیست. در پیشانی سایت، چند عکس ریز از سبزوار و یک عکس ناقص و تار از ساختمان اداری در میان تزئینات زائد درج شده. حجم این تصویر نزدیک چهل کیلوبایت است و ضمنا ساختار کدنویسی استاتیک آن برمبنای Table است که در سرعت بارگذاری تاثیر منفی دارد.
البته باید یادآوری کنم که ما دانش و تخصص مربوط به این حوزه‌ها را (هرچند محدود) داریم و اما از اهمیت و کاربرد آنها غافلیم. دانشجویان گرافیک ما طراحی را محدود به پوستر می‌دانند و آموزشکده‌ها نیز از هنر دیجیتال به عنوان هنری منحرف و دست دوم یاد می‌کنند! در حالی که نیاز امروز فعالیت در عرصه‌های جدید و گاه تلفیقی را می‌خواهد و همچون هزاران سال گذشته، از گرافیک، انعطاف پذیری و کاربردی بودن را انتظار دارد.
انتظار می‌رود هم گرافیست‌ها خود را از رویکرد سنتی نسبت به طراحی رها کنند و هم مدیران و مسئولان به گرافیک و اهمیت آن در طراحی سایت‌ها توجه داشته باشند.

منبع:

http://www.hamed-bd.com